Όσο υπάρχουν άνθρωποι… της ΄Ολγας Σταυρίδου Δεληγιάννη

 

Όσο υπάρχουν άνθρωποι… 

«Σαν τις πρόκες να καρφώνονται οι λέξεις»

Μ.Αναγνωστάκης 

Και πράγματι έτσι γίνεται στο νέο βιβλίου του Στράτου Δουκάκη, το τρίτο κατά σειρά μετά το «Υστερόγραφα μιας διαδρομής» (2015) και «Από το περιθώριο των λογισμών» (2023), που αξίζει να το διαβάσει κανείς για να γνωρίσει μέσα από τις σελίδες του ένα άλλο είδος ανθρώπου, σπάνιο για την εποχή μας, η οποία δεν διακρίνεται για τους ευαίσθητους, συναισθηματικούς ανθρώπους της. Κάθε άλλο… 

Οι σημερινοί άνθρωποι επικοινωνούν με… τελεσίγραφα μέσω Internet και κινητών τηλεφώνων («μηνύματα» τα λένε) γράφοντας και λέγοντας αυτά, που εκείνοι θεωρούν απαραίτητα. Τίποτε άλλο!

Ακόμη και τα συναισθηματικά θέματα πιάνουν λίγο χώρο στα γραφόμενά τους.

Η επικοινωνία στην εποχή μας είναι σύντομη, λακωνική και... στεγνή! Όπως και οι άνθρωποι…

Ο Στράτος Δουκάκης είναι μιας άλλης εποχής και νοοτροπίας, ξεχωριστός άνθρωπος (γιατί δεν ήταν έτσι όλοι της γενιάς, στην οποία ανήκει). Τρυφερός, ευαίσθητος, συναισθηματικός, σε σπρώχνει να διαβάσεις ξανά και ξανά τα ωραία κείμενα του προσεγμένου βιβλίου του δίχως να χρειάζεται να γράψεις αυτό που έγραφαν στο φάκελο οι Μάνες κάποιων φίλων μας τότε που ήμασταν φοιτητές: ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΤΕΙ (με μεγάλα γράμματα γραμμένο). Με αυτό γελούσαμε ενώ θα έπρεπε να τις λυπόμαστε…!

Διαβάζοντας τα λίγα λόγια του Προλόγου, ο αναγνώστης προδιατίθεται ευνοϊκά απέναντι στο βιβλίο: Με απεριόριστη ευγνωμοσύνη, σεβασμό, εκτίμηση και όλη μου την αγάπη για όσους, μέσα απ’ τα γραπτά μου με γνώρισαν και έμαθαν τα καλά, τα στραβά και τα ανάποδά μου…

Δεν είναι πολύ ωραίος πρόλογος;

Όταν τελειώσεις – αν και δεν τελειώνει έτσι εύκολα κανείς με αυτό το βιβλίο και ως περιεχόμενο, και ως χαρτί και ως σχέδια διακοσμητικά, με τα οποία κοσμεί το βιβλίο του ο ίδιος ο συγγραφέας, που κάνει και την πραγματικά τέλεια επιμέλειά του, σε κατακλύζουν αισθήματα απέραντης ευχαρίστησης –σχεδόν ευτυχίας– που είναι πολύ σπάνια στις μέρες μας – με την πεποίθηση ότι ναι, δεν χάθηκαν όλα όσο υπάρχουν ακόμη άνθρωποι με τόσο πλούσιο συναισθηματικό κόσμο, όσο κι αν προχωρήσει ο τεχνικός πολιτισμός  –σφραγίδα της εποχής μας– και σπρώξει στη γωνία τον άλλον, τον θεωρητικό…

Ο Δουκάκης τιτλοφορεί το βιβλίο του, το σύντομο, συνοπτικό, αλλά με βαθιές έννοιες «Καταθέσεις», γιατί σ’ αυτό καταθέτει την ψυχή του με διάθεση εξομολόγησης.

Αξίζει τον κόπο –και πολύ μάλιστα– να το πάρει στα χέρια του και να το μελετήσει κανείς και όχι απλά να το διαβάσει. Είμαι σίγουρη ότι θα “βγει” διαφορετικός, καλύτερος και κυρίως αισιόδοξος για το Μέλλον που θα αφήσουμε στα παιδιά και στα εγγόνια μας, όσο υπάρχουν άνθρωποι σαν τον Δουκάκη… 

ΟΛΓΑ ΣΤΑΥΡΙΔΟΥ-ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ

* Καλή μου Όλγα, επίτρεψέ μου, να εκφράσω τις ευχαριστίες και την ευγνωμοσύνη μου και να τολμήσω να πω, μέσα από τούτο το μέσον, το πόσο καλότυχος νιώθω που γνώρισα από σένα όλες τις διαστάσεις της εκτίμησης και της αγάπης σου. Ευχαριστώ!

Τα χρωστούμενα…

 

Μετανιώνω όσο τα φέρνω στο νου μου. Όσο αισθάνομαι να αιωρούνται στο σύμπαν της ύπαρξής μου κάτι χρωστούμενα που έχω. Δικά μου είναι, σε μένα τα οφείλω, στον εαυτό μου. Κι όλο τούτο το φέρνω βαρύ. Παρ’ όλα αυτά, δεν θέλω με τίποτα να σκορπίσουν στης λησμονιάς το περιθώριο και να χαθούν στης «λήθης το πηγάδι». Θα πρέπει κάποτε να ξοφληθούν. Αυτό θέλω. Κι αν δεν μπορέσω, τότε ας συνεχίσουν να υπάρχουν. Ποιος ξέρει, ίσως κάποιος θα φροντίσει γι’ αυτά. 

Ως εκ τούτου, ζητώ και παίρνω την έγκρισή τους. Θέλω, ένα-ένα να τα μαρτυρήσω, δίχως ενοχές, δίχως ενδοιασμούς και δίχως φόβους, αναφέροντάς τα παρακάτω.

Είναι: Τα λόγια που δεν είπα, οι υποσχέσεις που αθέτησα, τα όνειρα που λοξοδρόμησαν και τ’ άφησα να σβήσουν. Τα «σ’ αγαπώ» που δεν πρόλαβα να πω, τον καλό το λόγο που τσιγκουνεύτηκα, τον κακό που, άθελά μου, (θου κύριε, φυλακήν τω στόματί μου) ξεστόμισα. Τη συγχώρεση που αρνήθηκα, τα λάθη που, δυστυχώς, ξανάκανα, την άμμο που σπατάλησα στην κλεψύδρα του χρόνου. Οι στόχοι που δεν πέτυχα, τα σχέδια που έγιναν συντρίμμια, οι μακρόσυρτες σιωπές που αναγκάστηκα να κάνω. Τα ταξίδια που δεν έκανα, τις δυσκολίες που δεν είχα το σθένος και τη δύναμη να αντιμετωπίσω, τα ζόρια –μες στις αντάρες– που δεν ξεπέρασα. Τις θολούρες της καθεμέρας που δεν ξεδιάλυνα, προτροπές, συμβουλές, παραινέσεις και συστάσεις που δεν έλαβα υπόψη, το συχνά που έπεφτα έξω, Το χρόνο που χαράμισα σε μετριότητες και λίγους, τα παραπάνω που μπορούσα να δώσω και δεν έδωσα. Τα έντιμα ψέματα και τις ανέντιμες αλήθειες που πίστεψα, τις σχέσεις που «άδειασα», το «delete» που δεν τόλμησα όταν έπρεπε… Α, παρά λίγο να ξεχάσω, και επ' ουδενί λόγω να προσπεράσω, εκείνες τις άπειρες μικρές στιγμές που πέρασαν σωρηδόν δίπλα μου και μου ξέφυγαν. Και ήταν τόσες…

Κι ύστερα από τούτη την απαραίτητη εξομολόγηση και τη ματιά προς τα πίσω, όταν όλα έχουν ήδη ειπωθεί, μονολογώ: Μα, είναι δυνατόν να χρωστάω τόσα; Είμαι συνεπής στις υποχρεώσεις μου –η αρετή της συνέπειας με χαρακτηρίζει και την κρατάω πολύ ψηλά– είναι δυνατόν να συμβιβάζομαι; Μετανιώνω που δεν αξιώθηκα να ξεχρεώσω εν καιρώ. Κατανοώ, για ευνόητους λόγους την ολιγωρία μου, μα δεν τη συγχωρώ.

Πάντως, μέσα μου, με γεύση μελαγχολικής ίσως, αλλά ήρεμης τρυφερότητας, θέλω να ελπίζω ότι δεν χαθούν, δεν θα ξεθωριάσουν, δεν θα ξεχαστούν. Κι αν δεν μπορέσω: εύχομαι κι ελπίζω πως κάποιος καλός θεός θα βρεθεί να τα φροντίσει. Αυτό μονάχα… μου αρκεί.

Δεν τα καταφέραμε, δυστυχώς…

 

Μιλάμε πολύ για κείνη την αθώα γενιά μας. Για τα στερεότυπα με τα οποία μεγαλώσαμε. Την τρυφερότητα, το σεβασμό, την ευγένεια, τη ζεστασιά… την απλότητα. Ευαίσθητοι, αθώοι, ανυποψίαστοι, ονειροπόλοι κι εκτεθειμένοι… στους βοριάδες. Προσπαθούσαμε να ξεπεράσουμε τις όποιες δυσκολίες, να γίνουμε κάτι με τα λίγα, τα απλά, τα τυχαία, τα τόσο δα… Τα τίποτα... Μια γενιά που επέμενε στο όνειρό της, στις ιδέες της, στις αξίες και στα οράματα. Δίναμε όρκους ότι μια μέρα θα αλλάζαμε τον κόσμο. Δεν το κάναμε βέβαια, αλλά μας άρεσε να το πιστεύουμε.

Ωστόσο, με τα χρόνια επικρατεί μια κοινωνία άγνωστη, σχεδόν σάπια με καθημερινά απίστευτα και τρομερά γεγονότα, που δυστυχώς τείνουν να γίνουν συνήθεια. Εν τω μεταξύ εδώ αναλαμβάνουν το ρόλο τους  τα κανάλια να τα σερβίρουν για «εκτόνωση»… Τα χαζεύουμε, οργιζόμαστε, απορούμε, τα σχολιάζουμε έντονα στα media (ιδίως εκεί) και στο τέλος μένουμε με τη συνείδησή μας ήσυχη ότι πήραμε μέρος κι εμείς στο «θέαμα».

Η αυλαία πέφτει. Η παράσταση τελειώνει (που μακάρι να τέλειωνε δηλαδή…) Και τώρα περιμένουμε τα επόμενα, πριν βουλιάξουμε στο σκοτάδι της μοναξιάς μας.

Συμπεριφορές «á la carte»

 

Η τεχνολογία έστρωσε μπροστά μας μια λευκή οθόνη στην οποία εμείς απλώνουμε τους κρυμμένους θησαυρούς μας: λόγια, συναισθήματα, σκέψεις, βιώματα, προβληματισμούς. Ό,τι ποθεί η καρδούλα μας. Το πληκτρολόγιο έγινε το δεξί μας χέρι. Χτυπάμε τα πλήκτρα κι ο καθένας γράφει τη δική του ιστορία. Ενίοτε και τα απωθημένα του… Κι έκτοτε έγινε η οθόνη κοινό τοις πάσι αγαθό και… καθρέφτης της προσωπικής μας ζωής. «Λάβετε, φάγετε, τούτο μου εστί» η ζωή μου!

Στη βιτρίνα και στη διάθεση όλων συμπεριφορές, ωσάν εδέσματα «á la carte», για να επιλέξουμε, μέσα από αυτή την πολυτέλεια που επιτρέπουμε στον εαυτό μας, χωρίς τύψεις, δίχως βιασύνη, με σκέψη και περισυλλογή, τους αγαπημένους μας. Σ’ έναν κόσμο απ’ τον οποίο χάθηκε η «εν ανθρώποις ευδοκία», ο χρόνος γίνεται τιμωρός της σκέψης κι ο χώρος ανοιχτός στης υποκρισίας την υπόσταση. Αλλά πόσο χρόνο και πόσο χώρο χρειαζόμαστε για να ταιριάξουμε τις λέξεις, ώστε να ’χουν, όχι το διφορούμενο, μήτε το αμφιλεγόμενο, αλλά το ακριβές νόημά τους; Όπου το «συγγνώμη» να σημαίνει συγγνώμη, το «φίλε»  φίλε, και το «σ’ αγαπώ» σ’ αγαπώ;

Πόσο διαφορετικά θα ήταν αν… Αν ξέραμε οι άνθρωποι να ερμηνεύουμε τις ματιές, να κατανοούμε τις σιωπές, να συγχωρούμε τα λάθη, να προλαβαίνουμε τις πτώσεις, να φυλάμε τα μυστικά και… να κρύβουμε τα δάκρυα. Πώς γίνεται να λέμε και να εκφράζουμε τα ίδια, αλλά αλλιώς να τα αρθρώνουμε κι αλλιώς να τα πληκτρολογούμε; Μπορεί να ’ναι μια τυπική λεπτομέρεια, αλλά μερικές φορές, οι λεπτομέρειες διαμορφώνουν και την ουσία.