"Της αφύλαχτης απόστασης και της τρυφερής περισυλλογής"...

Έγραψε η Ντόρα Πολίτη

«Από το περιθώριο των λογισμών»

Της Ντόρας Πολίτη

Ο φίλος μου, Στράτος Δουκάκης! Της αφύλαχτης απόστασης και της τρυφερής περισυλλογής... Με τη μουσική γλώσσα της επικοινωνίας του. Με το υψηλό ήθος γραφής, με τις καλαίσθητες αποχρώσεις, τα ευγενή ανθρώπινα μηνύματα, τις ιδιόμορφες, προσωπικές κλιμακώσεις... Κάθε φορά που περιδιαβαίνω στα κείμενά του και στους λογισμούς του, θαρρώ πως με αγκαλιάζουν χαμηλότονοι φωτισμοί, δίπλα σε βάζα με αγριολούλουδα, μπροστά σε κρυστάλλινο ποτήρι με παγωμένη σπιτική βυσσινάδα. Ή, πως αίφνης με τυλίγει πέπλο χαρμολύπης, ψυχανεμίστρα τρικυμιά! 

Ο γραπτός του λόγος, "φυτεύει" θαρρείς σε βραγιές κατάνθιστες τα... "Μη με λησμόνει", λίγο πριν τα θερίσουν δικές του "Μικρές σκέψεις και μεγάλες αλήθειες"... Διάβασα δίπλα στο κύμα της Μηθυμναίας πατρίδας του, το τελευταίο πόνημά του "Από το περιθώριο των λογισμών"... Όχι για να κάνω κριτική. Ποτέ δε το κάνω σε λογοτεχνική έκφραση του άλλου! Είτε βρίσκω το πόνημα "λίγο", είτε "φτασμένο" είτε... αχρείαστο, εκτιμώ τους πόνους της "γέννας"! Κριτικές, στείρες, μισαλλόδοξες, της έπαρσης και της έλλειψης του "ένδον σκάπτε", για μένα είναι ανάξιες προσοχής! 

Επί 42 χρόνια επαγγελματίας δημοσιογράφος Αμερική-Ελλάδα, διατηρώ και την κάποια... λογοτεχνική μου φλέβα, έχω γνώση κρίσης και λόγου. Δεν τα διαθέτω όμως, παρά μόνο στη δουλειά μου και στα προσωπικά μου πνευματικά "ξεσπάσματα"... Έτσι, προχώρησα να "παραθερίσω" στις εξομολογήσεις του Στράτου Δουκάκη στο τελευταίο του βιβλίο. Παρότι με απαλόβρεχε το κυματάκι της Εφταλούς, ένιωθα στα μέσα μου, τις σιγανές φωτιές και τις υπόγειες πυρκαγιές από το "είναι" του φίλου Στράτου! Να καίνε χωρίς να λαμπαδιάζουν, να επηρεάζουν χωρίς να απαιτούν. Έχει για μένα τουλάχιστον, ιδιαίτερη λογοτεχνική δεξιοσύνη ο λόγος του. Στάθηκα σε κάποιες παραγράφους του, με συναισθηματικό λυρισμό. Κάποιες, ίσως να μου θύμισαν... εμένα! Ίσως να ήθελα να ήταν για μένα! "Εσωστρεφής και περίκλειστη, πίσω από μισάνοιχτες πόρτες και τραβηγμένες κουρτίνες… χρόνο με το χρόνο, επιμένει να επιλέγει τον καλύτερο τρόπο που κινείται και τον ευγενέστερο που μιλάει... Οι κατάλληλες λέξεις για να μεταφέρει ευαισθησίες και μυστήρια..."! Και αλλού μέσα στις σελίδες του "Έχω την αίσθηση, ότι ολούθε μέσα μου, υπάρχουν ακόμη, σκόρπια θραύσματα πανάκριβα και ανεκτίμητα, από τη σπασμένη μου ζωή..." 

Παραθέτω κάποιες προσωπικές διαπιστώσεις παρακάτω, γιατί με το Στράτο Δουκάκη, μας δένουν πολλά "προσωπικά" και... ενδογενή "συρματόσχοινα". Ο πολύχρονος ξενιτεμός, εκείνος 40 χρόνια στη Βενεζουέλα, εγώ 32 στο... Τέξας. Αγαπήσαμε τις χώρες που μας "υιοθέτησαν", με τα στραβά και με τα καλά τους, αποδεχτήκαμε, δεχτήκαμε, δώσαμε και πήραμε, σε μαραθώνια διαδρομή προς τις προσωπικές κορυφογραμμές μας. Οι διαφορές στην πορεία μας αρκετές, μας δένει, όμως, ο αλύτρωτος, ο αδηφάγος ΝΟΣΤΟΣ και ας επιστρέψαμε "σε κείνα που δεν ηύραμε...". -Ο Στράτος, συνεχίζει να ζει στα γλυκόπιοτα μέσα του, στα δυσκολοχώνευτα κάποιες φορές, της καθημερινότητας και της ρουτίνας. -Με τη γλυκόλαλη μελαγχολία του! -Με τον αχαρτογράφητο προσωπικό του αρμενιστή! -Με τον πλανόδιο πλατωνικό ερωτισμό του! Τούτος ο φίλος μου, έχει τις καταδικές του αλλαξοκαιριές και τις ψηλαφίζει πονετικά, σα να είναι παιδιά του... Το γράψιμό του, μου φαίνεται πως έχει αφή από σατέν, μετάξι, ριζόχαρτο και βελούδο πότε-πότε. Και πως άλλοτε ταλανίζεται στο ύψος και στο βάθος, μέσα στο τραχύ γκρο, στο χράμι του πολυκαιρισμένου υφαντού! Λάλο κύμα ζωογόνο και συνάμα αφρισμένο επιθετικά, η έκφραση του Στράτου. Νομίζω, αφετηρία του το αποθησαύρισμα του ονείρου που δε ξημέρωσε, και επίλογος, το αβασίλευτο όνειρο, φάρος καθοδηγητικός για τον ίδιο και για κείνους που αγαπούν τη γνήσια δημιουργία της ψυχής του. Επίλεκτη κατ’ εμέ η θέση του Στράτου Δουκάκη στη Νεοελληνική Γραμματεία Λογοτεχνίας και "άξιος ο μισθός του" για την ακατάβλητη, λεπτή, ευγενική, χαμηλότονη,  αδευτέρωτη τέχνη του.

Υγίαινε και κάρπιζε φίλε μου, ανθούς και φύλλα, λυτρωτικό καταστάλαγμα και ασίγαστη λεκτική παρακαταθήκη...

Μυτιλήνη, Ιούλιος 2023

Ευχαριστήριο

Δώρο καρδιάς απλόχερα μου έδωσες, Ντόρα, στολισμένο με τα όμορφα λόγια σου. Με συγκίνησαν όσο δεν φαντάζεσαι. Πόσο σ’ ευχαριστώ! 

Εσένα, βλέπεις, σου «μίλησαν» τα γραφτά μου κι εμένα, ανέκαθεν, μου «μιλούσε» η ψυχή σου… 

Κρατάω το μέλι απ' τα λόγια σου και σου στέλνω χαμόγελο και μια αγκαλιά!

Στράτος Δουκάκης 

Η κληρονομιά του καλοκαιριού μάς ανήκει…

Εκείνα τα παιδικά καλοκαίρια στην εξοχή, όταν η εξοχή ήταν όντως εξοχή. Δεν είχαμε ξαπλώστρες, μήτε ομπρέλες - ασπρισμένες πεζούλες μόνο στην αυλή ή έξω από τον πλαϊνό τοίχο της πόρτας. Δυο μέτρα μπροστά η θάλασσα, το κύμα, τα βότσαλα η άμμος και πιο πέρα στρώμα τα φύκια, και μια σανίδα, τόση όση για βουτιές και δέσιμο κάποιας βάρκας. Απ’ όλα είχε και… παιχνίδι, βέβαια, όλη μέρα. Και το κολύμπι παιχνίδι ήταν. 

Παραμέσα ο πλάτανος, θεόρατος φάνταζε στα μάτια μου, τα οπωροφόρα στο κτήμα του Μπάρμπα-Φώτη, οι καλαμιές κι οι τζιτζιφιές στην άκρη του τοίχου, το πηγάδι με το ροδάνι να το γυρίζει ένας υπομονετικός γαϊδουράκος με δεμένα τα μάτια μη και ξεστρατίσει ή ζαλιστεί με τόσες γύρες. Κηπευτικά χωρισμένα με αυλακιές να ρέει το νερό για πότισμα. Και τι δεν είχε… ένας απλός παράδεισος που χαμήλωνε στα μέτρα μας τόσο που με μια δρασκελιά φτάναμε στο κατώφλι του… 

Αλήθεια, τί άλλα ήταν τα σημαίνοντα της ζωής τότε; Τί άλλο ακριβώς κάναμε όσοι τουλάχιστον προλάβαμε κάμποσο από εκείνο το «τότε»; Λες και σαρώναμε ξεγνοιασιές που θα τις φυλάγαμε για όταν θα μεγαλώναμε; Ποιος μπορεί να ξέρει… 

Α, και τούτο μην το ξεχάσω, θα ήταν παράλειψη, στα τόσα, να μην το αναφέρω. Υποθέτω θα καταλάβατε για ποιες στιγμές θέλω να πω: για κείνες τις  ώρες στα καλοκαιρινά μεσημέρια, όταν οι γονείς κοιμούνταν εμείς δεν έπρεπε να βγάζουμε κιχ. Ήταν κανόνας! 

Τώρα, καθιστός στην ασπρισμένη πεζούλα –σ’ ένα μικρό διάλειμμα, ανάμεσα στα «σημαίνοντα» της σήμερον ημέρας– αναπολώ εκείνα τα παιδικά καλοκαίρια μου, κληρονομιά που μου ανήκει. Έχω μπροστά μου τη θάλασσα, το κύμα, τα βότσαλα την άμμο και πιο πέρα στρώμα τα φύκια, και στη φαντασία μου μια, τόση δα, βαρκούλα, απ’ αυτές που φτιάχναμε από φλούδες πεύκου να πλέει ανέμελη με την πρωινή αύρα.

Η φαντασία μου ή αλλιώς η ποίηση που γεννά η αναπόληση.

Στα κλωνάρια ενός ημιτελούς δειλινού

Το εξήγησα στην προηγούμενη ανάρτηση με το ημιτελές κείμενό μου. Η τελευταία παράγραφος του οποίου εξαλείφθηκε. Εξ ολοκλήρου. Άλλωστε το υποσχέθηκα: «δεν θα αναφέρω το παραμικρό για την τελευταία παράγραφο». Τότε έφταιγε η ώρα (12:57’ ακριβώς!) μεσημεριάτικα. Ναι, ήταν η ώρα και… η ανελέητη κάψα του Ιουλίου. 

Τώρα είναι αλλιώς, καταμεσής ενός ετοιμόρροπου πλέον απογεύματος, περασμένες οκτώ – εννιά παρά κάτι, ο ήλιος έδυσε, βάφοντας τα χαρακώματα του ορίζοντα μ’ ένα απαλό πορτοκαλί χρώμα. Πορτοκαλί προς βιολετί. Μια γλυκιά απόχρωση γαλήνης, θαυμασμού και συγκατάβασης. Άλλαξε άρδην η διάθεση. Τώρα ναι, έχει λόγους η ημέρα να τραβάει σε μάκρος. Στέκομαι, με επιφύλαξη, ανάμεσα στα δύο ενδεχόμενα: να επαναφέρω την τελευταία παράγραφο εδώ ή όχι; Συγκλίνω προς το όχι. Ας την αφήσω, σιγά μη και χάσει η Βενετιά βελόνι… πάμε για άλλα. 

Εν τω μεταξύ, αυτά τα άλλα των σκέψεών μου, επιμένουν, κάθε φορά, να συνωστίζονται στον ίδιο μονόδρομο, αλλού εγώ κι αλλού εκείνες. Το συνηθισμένο ντεκόρ κυλάει στις τροχιές μιας γλυκιάς διαδρομής αλλόκοτων συναισθημάτων, όπου, συνήθως, εκτυλίσσεται το έργο της ζωής μου. Κάπως έτσι συμβαίνει, μια σκηνή, ένα τυχαίο συμβάν, μια αναπόληση, μια λεπτομέρεια τα κάνει όλα καλύτερα, πιο βολικά, πιο τρυφερά, πιο πιασάρικα. Έτσι μου φαίνεται και έτσι είναι. 

Τι να λες; Τι να θυμάσαι; Μια από τα ίδια και πάλι. Μάλλον σε νοσταλγία το γυρίζει… Πού αλλού; Από τις καλά φυλαγμένες περγαμηνές της μνήμης κι απ’ όλες τις οδούς, επέλεγα, ανέκαθεν, τη συντομότερη: εκείνη των αναμνήσεων. Αυτή διαβαίνω, εκεί είναι οι στενές επαφές μου, οι σχέσεις και οι εξαρτήσεις μου.

Κι απέναντι στα πορτοκαλί προς βιολετί χαρακώματα του ορίζοντα, αποσιωπητικές εικόνες οι σκέψεις μου, κρέμονται στα κλωνάρια ενός ημιτελούς δειλινού. 

Στην ανελέητη κάψα του Ιουλίου

Ώρες μεσημεριάτικες κι όλα τριγύρω μου στην απόχρωση του ακαθόριστου. Το γραφτό που προετοιμάζω σεργιανίζει, για άλλη μια φορά, στο μονοπάτι των στοχασμών… Ώρα 12:57’ ακριβώς! Ανεξήγητο πως και γιατί τα περιθώρια που μου έδωσε η πρωινή διαύγεια δείχνουν να εξαντλήθηκαν. Η ψυχή σε αναρχία. Το πλάνο χαμένο κι οι αποχρώσεις παραμένουν απροσδιόριστες και… ακαθόριστες. 

Ούτως ή άλλως –με όση συνέπεια κι αν εφοδιάστηκα– επαρκώς προετοιμασμένος, σε μια συνεπαρμένη στιγμή επιβεβλημένης ραστώνης όλα μπορούν να συμβούν. Τίποτα δεν είναι τυχαίο. Τα «καθώς πρέπει» και τα «όπως πρέπει» πάνε στην άκρη. Τα διαβάσματα, οι φωτεινές σκέψεις, τα ονειροπολήματα, οι σημειώσεις, τα εύλογα νοήματα, όλα παραδομένα στην ανελέητη κάψα του Ιουλίου. 

Με λίγα λόγια η σκέψη φθίνει, στερεύει, η έμπνευση δυστροπεί. Το σεργιάνι του λόγου βραδυκίνητο, νωχελικό. Ζαλίζεται ο χρόνος, δεν υπολογίζει την ανάγκη μου. Παραμερίζει κάθε ενδεχόμενο ευαισθησίας. Δεν αφουγκράζεται την ψυχή μου που πάντα, ό,τι εκείνη του ζητούσε, απλόχερα της έδινε.

Ευκαιρίας δοθείσης λοιπόν και με την οικειότητα του ενικού που συνήθως επικοινωνώ, έχω να πω ότι εδώ, γκρεμίζεται απρόσμενα η συνέχεια. Τα χάσματα της φαντασίας και τα τεχνάσματα της πλήξης εμποδίζουν την όποια εξέλιξη στο γραφτό μου. Δεν έχω λόγους να συνεχίσω όσο τα χάσματα διευρύνονται. Δεν θα μπορέσω να καθορίσω το υπόλοιπο του κειμένου. 

Βάζω τελεία. Κλείνω απλά τα μάτια και κάνω πως δεν το βλέπω. Την τελευταία παράγραφο –το λέω τώρα– την είχα ετοιμάσει εκ των προτέρων, ωστόσο την κρατάω εκτός. Λυπάμαι, αλλά, όχι, δεν θα αναφέρω το παραμικρό για την τελευταία παράγραφο. 

Την αφήνω στην ανελέητη κάψα του Ιουλίου.