Έφυγε από κοντά μας ο Μάριος Τόκας

Λίγα λόγια του γιατρού Στρατή Παττακού, στη μνήμη του:

«Ψυχές σαν και σένα βρίσκουν παντού ζεστή φωλιά.

Στη σύντομη ζωή σου μας έδωσες τόσα πολλά,

μα περισσότερο μας έδωσες το μέτρο του ανθρώπου.

Μας λείπεις ήδη πολύ, αγαπημένε μας φίλε».

Κι από μένα το τραγούδι του: Θάλασσες

"Κράτα καρδιά μου ενός λεπτού σιγή, σβήσε το δάκρυ που πλημμύρισε τα μάτια…"

Μηθυμναίος

Δυο δικοί μας άνθρωποι

Μέσα στους Έλληνες του κόσμου!

Σε λίγες ώρες θα σημάνουν οι καμπάνες και το Χριστός Ανέστη θα αντηχήσει στις εκκλησιές μας, εδώ στην πατρίδα, μα εκεί έξω, μακριά βρίσκονται οι «εκπρόσωποι της δεύτερης Ελλάδας, οι Έλληνες της Διασποράς», οι «μετα-ανάστες» οι δικοί μας. Αυτοί που ξεριζωμένοι πεθαίνουν κάθε μέρα, περιμένοντας την ανάσταση...

Στο το Αφιέρωμα του περιοδικού «Κ» που συνοδεύει την πασχαλινή Καθημερινή, σήμερα, μεταξύ άλλων, υπάρχουν και δύο δικοί μας άνθρωποι (αυτοί το ξέρουν γιατί είναι δικοί μας) είναι ο φίλτατος Κώστας Δουρίδας «ο μοναδικός κόμβος των απανταχού Ελλήνων» από τον Καναδά και η καλή μας «ντοκτόρα» Χριστίνα Τσαρδίκου, «Λα Γριέγα» της Αργεντινής!

.

Μιας και οι γυναίκες προηγούνται, θα ήθελα να μεταφέρω λίγα από το περιοδικό γραμμένα από τον κ. Γιώργο Δουατζή, πρώτα για την Χριστίνα, γεννημένη στην Αργεντινή, που, παρεμπιπτόντως, σε λίγες μέρες μας επισκέπτεται συνοδεύοντας ένα γκρουπ φοιτητών για να γνωρίσουν την Ελλάδα.

.

Ποιος σας έδωσε ελληνική Παιδεία;
Οι γονείς, οι δάσκαλοι, τα βιβλία, η θέλησή μου.
Πως μάθατε Ελληνικά;
Στο σπίτι μόνο Ελληνικά μιλούσαμε. Σκέφτομαι στην ελληνική γλώσσα. Πήγα στο ελληνικό σχολείο της κοινότητας του Μπουένος Άϊρες. Πήρα και το Πιστοποιητικό Ελληνομάθειας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ως και ο άντρας μου, ιταλικής καταγωγής, μιλάει τέλεια τα Ελληνικά και φυσικά τα παιδιά μας.
Μικρή νιώθατε ξένη στην Αργεντινή;
Πάντα. Και τώρα νιώθω ξένη. Η Αργεντινή είναι πολύ φιλόξενη χώρα. Όμως πάντα ήμουν η Ελληνίδα που γεννήθηκε και μεγάλωσε μακριά από την πατρίδα... που δεν τη γέννησε.
Το όραμά σας;
Μια Ελλάδα ζωντανή στα ξένα. Η δημιουργία ενός ελληνικού πολιτιστικού κέντρου στην Αργεντινή κι ενός μόνιμου σχολείου για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας.

Και μερικά του Κώστα:
Πρώτες παιδικές μνήμες;
Τα χρόνια που έζησα παιδί στο Καρδαρίτσι Γορτυνίας. Ιερό κειμήλιο, μαγευτικό φάρμακο του νου.
Τι σημαίνει μετανάστης;
Ακαταπόνητος Οδυσσέας, που πλανιέται σε όλα τα πλάτη της γης. Κτίζει, δημιουργεί. Ακούραστος. Ονειροπόλος. Ωραίος Έλληνας της δεύτερης πατρίδας που λέγεται Διασπορά.
Ποιοι σημάδεψαν τη ζωή σας;
Τρεις αγράμματοι άνθρωποι. Η μάνα μου, ο Μακρυγιάννης κι ο Κολοκοτρώνης. Η μάνα μου μού δίδαξε ότι όσο φτωχός και αν είσαι, όταν μοιράζεις το λίγο που έχεις με τον διπλανό σου, είσαι ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο. Ο Μακρυγιάννης, μου δίδαξε ότι «... τούτη την μικρή πατρίδα την ορίζουμε φτωχοί και πλούσιοι, δυνατοί και αδύνατοι, για τούτο και πρέπει να την αγαπούμε και να την προστατεύουμε. Να μην αφήνουμε το άδικο να πνίγει το δίκιο εις βάρος της». Ο Κολοκοτρώνης μού δίδαξε πως φέρω ευθύνη για οτιδήποτε συμβαίνει γύρω μου. Κι όσο αδύναμος κι αν είμαι, πρέπει να μην είμαι παρατηρητής στα γεγονότα, αλλά να συμμετέχω με όση δύναμη μπορώ.

* Το περιοδικό «Κ» κυκλοφορεί σήμερα με την Καθημερινή.

.

Μηθυμναίος

Ομολογώ...

Λόγω του ότι, τώρα τελευταία, επιδόθηκα σ’ ένα συνεχές παίνεμα του τόπου μου (ίσως να το παράκανα κιόλας) εξυμνώντας την ομορφιά, απ’ άκρη σ’ άκρη της Μήθυμνας και πιστεύοντας πως αυτό μπορεί να παρεξηγηθεί, να κουράσει, ακόμα και να φανεί ύποπτο, θέλω να ομολογήσω πως δεν είχα την παραμικρή πρόθεση (πολύ περισσότερο τη διάθεση) να το κάνω από κάποιο συμφέρον...
Επειδή αυτόν τον τόπο τον κουβαλώ στα κύτταρα της ψυχής μου κι επειδή όταν στεγνώνει η ψυχή μας, αναζητά μια διέξοδο, θέλω να σας πω, πως όλο αυτό δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μια απόπειρα (ίσως και μια διέξοδος) ώστε να εκθέσω όλα τα συναισθήματα, που χρόνια τα είχα στοιβαγμένα μέσα μου.
Σε καμιά περίπτωση δεν το θεώρησα ως χρέος στην πατρίδα μου. Όχι. Ίσως αγάπη! Αυτό ναι. Μια υποχρέωση, αν θέλετε, στον εαυτό μου τον ίδιο για ό,τι αγάπησα και πίστεψα, αγαπώ και πιστεύω.
Κι όλο αυτό που μένει σε μένα είναι, στ’ αλήθεια, η μεγάλη μου χαρά που τα μοιράστηκα μαζί σας κι εσείς που είχατε την καλοσύνη και τα διαβάσατε αλλά και τα σχολιάσατε κι εδώ αξίζει να σας δώσω ένα μεγάλο, από καρδιάς, ευχαριστώ!
Ξέρετε, ο άνθρωπος χρειάζεται, πολλές φορές, κάποιον που να τον νοιάζεται. Το έχει ανάγκη. Το έχουμε ανάγκη!
Κι ακόμα κάτι, όταν κι εγώ περιπλανιέμαι στα δικά σας μέρη και διαβάζω τις δικές σας καταθέσεις, πιστέψτε με, αφουγκράζομαι τον αντίλαλο της δικής σας ψυχής. Κι απ’ αυτό καταλαβαίνω τι χαρμάνι είναι ο καθένας σας κι από τι ποιότητα υλικού είναι φτιαγμένος.
Έτσι νομίζω ανακαλύψαμε ο ένας τον άλλον και δώσαμε χέρι αδελφικό, ανοίξαμε τις καρδιές μας και φτιάξαμε, κομμάτι-κομμάτι, φιλίες αδέσμευτες από κάθε επιβολή και υποχρέωση.

Αυτά καταφέραμε, τουλάχιστον, όσοι τα καταφέραμε. Κι αυτό, για μένα είναι το θετικό της υπόθεσης.

Μηθυμναίος

Αφιέρωμα (Είπαν κι έμειναν...)

Οι άνθρωποι που είναι σκλάβοι του ρολογιού, του χρόνου και της μηχανής, ένα είδος αιχμάλωτοι της ζωής, χωρίς να έχουν καιρό να σκεφτούν και, βεβαίως, χωρίς να έχουν καιρό ν’ αγαπήσουν, να αισθανθούν τη μεγάλη χαρά της ζωής, επειδή τρέχουν πάντα, καταδυναστευμένοι από την επαγγελματική τους υποχρέωση, θα πρέπει κάποτε να έρχονται σε μέρη σαν τη Μήθυμνα (Μόλυβο) που λες κι ο χρόνος σταματά και η ζωή προχωρεί μ’ έναν ρυθμό πολύ σιγανό και γαλήνιο...

Μιχαήλ Γούτος

Πάνω στο λόφο της Μήθυμνας, στο ψηλότερό του σημείο δεσπόζει αλώβητο κάστρο, το «ερυμνόν» και δυσκολόπαρτο δυναμάρι της βορινής πλευράς του νησιού. Γύρω-γύρω στην πλαγιά αναπτύσσεται η θαυμάσια και μοναδική κωμόπολη.

Στρατής Μολίνος

.

Στα βορινά της Λέσβου είναι η Εφταλού, μια αγκάλη και ένας απόμερος κάβος. Εκεί άραξε ο Θεός για να ξεφύγει από έναν κόσμο που δαιμονίζεται. Λίγη γη, περιβόλια λιόδεντρα, δρυς και κουκουναριές, λίγα ρόμπολα και σκίνα και αλυγαριές. Δυο-τρεις κούλες παλαιές, καμωμένες από παλαιούς ανθρώπους που ήξεραν να αποτραβιούνται και να γαληνεύουν βαθαίνοντας στη λατρεία των πρώτων δυνάμεων: της γης, του νερού, του ψωμιού, του ήλιου, του έρωτα...

Ηλίας Βενέζης

.

Είν’ εκεί βράχοι καταποντισμένοι, που γκρεμίστηκαν εδώ και χιλιάδες χρόνια. Είναι απ’ αυτούς που στέκονται ακόμη απέξω σαν παλιοί πολεμικοί πύργοι. Κι απ’ αυτούς κάμποσοι είναι πριονισμένοι από κάτω, νεροφαγιασμένα τα θεμέλια τους από τ’ αχόρταγο φιλί της θάλασσας...

.

Στράτης Μυριβήλης

.

Αυτό το τέλος, είναι η αρχή για το Μόλυβο. Την ώρα που ο ήλιος, φλεγόμενος ταξιδεύει με τα νερά προς τα Μικρασιατικά παράλια, βάφοντας τα σύννεφα με τα χρώματα του ονείρου, η πατρίδα του Αρίωνα, που την ερωτεύτηκαν ο Μυριβήλης, ο Βενέζης, ο Βασιλείου, ο Τάκης, ποιητές, ζωγράφοι, αρχιτέκτονες, φωτογράφοι, μάγοι, ετοιμάζεται για μια νύχτα που δεν έχει όρια. Νέα κορίτσια, νέα αγόρια, με «το δέρμα τους καμένο από τ’ αλάτι», κατηφορίζουν προς το λιμάνι, φλυαρούν, ερωτεύονται, τραγουδούν, χορεύουν, με τη μυρωδιά της θάλασσας στα χείλη τους, με τη δροσιά της θάλασσας στις καρδιές τους. Καλησπέρα Μήθυμνα. Καλή νύχτα Ελένη, Τριανταφυλλιά, Στρατή, Δημήτρη, Μαρία, Στέλιο, Λεμονιά, Αριάδνη, Ιγνάτιε, Υακίνθη...

.

Λευτέρης Παπαδόπουλος

.

Μηθυμναίος

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ...

Οι παρακάτω δηλώσεις που «αλίευσα» στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ της Λέσβου, ανήκουν στο νέο πρόεδρο του τοπικού συμβουλίου νεολαίων της Μήθυμνας κ. Θεόδωρο Τιτιρέκη. Διαβάζω ότι θέτει σαν προτεραιότητα, στα θέματα που απασχολούν τη νεολαία του χωριού, την έλλειψη αθλητικών χώρων και δη πίστας μότο κρος. Ελπίζουμε στην «ατζέντα» του, όπως ισχυρίζεται, να έχει όντως και μερικά θέματα που έχουν να κάνουν και με τον πολιτισμό, στη Μήθυμνα. Να είναι σίγουρος ότι θα τον στηρίξουμε και θα είμαστε αρωγοί σε θέματα που σαν στόχο θα έχουν το να ανεβάσουν γενικά το πολιτιστικό επίπεδο του τόπου μας.

Οι δηλώσεις του:

«Θέλουμε χώρους άθλησης»

«Είμαστε πραγματικά προνομιούχοι που ζούμε σε ένα τόσο όμορφο τόπο, αλλά είναι πραγματικά λυπηρό να μην έχουμε χώρους άθλησης. Όσο κι αν σας φαίνεται περίεργο, η νεολαία του Μολύβου, παρά τις επιτυχίες αθλητών από το χωριό μας σε πανελλαδικό επίπεδο στο στίβο, δεν έχει γήπεδα! Οπότε είναι δεδομένο ότι θα κάνουμε τα πάντα σαν συμβούλιο νέων για να καταφέρουμε να δημιουργηθούν χώροι. Φυσικά θα επιδιώξουμε και τη δημιουργία μιας πίστας μότο κρος, από τη στιγμή που πολλοί νέοι δείχνουν ενδιαφέρον και για τον μηχανοκίνητο αθλητισμό. Είναι προτιμότερο να έχουμε μία πίστα, από το να μετρούμε ειδικά τα καλοκαίρια θύματα στην άσφαλτο...». Μετά το... γηπεδικό ζήτημα που έθεσε ως προτεραιότητα ο νεοεκλεγείς πρόεδρος, στην «ατζέντα» του φαίνεται ότι έχει και θέματα που έχουν να κάνουν με τον πολιτισμό. «Ο Μόλυβος ειδικά το καλοκαίρι, βουλιάζει από ξένο κόσμο που έρχεται να απολαύσει τις ομορφιές του. Όμως, Μόλυβος δεν είναι μόνο μπάνιο στη θάλασσα και μπαράκια το βράδυ. Έχουμε πολλά να δείξουμε στον κόσμο που μας επισκέπτεται από τον πολιτισμό μας και θα θέλαμε να γίνουμε διοργανωτές σαν νεολαία διάφορων εκδηλώσεων που θα μας εκφράζουν. Γενικά, πάντως, θα ήθελα να πω ότι θα κάνουμε τα πάντα για να προωθήσουμε όλα τα θέματα που μας αφορούν στο δημοτικό συμβούλιο και να καταφέρουμε να βρούμε λύσεις για το καλό του τόπου μας».

Μηθυμναίος

Η βιβλιοθήκη της Μήθυμνας

Η βιβλιοθήκη της Μήθυμνας, ιδρύθηκε το 1863, χρόνια εκείνα πνευματικής αναγέννησης και οικονομικής ανάπτυξης και ονομαζόταν «Βιβλιοθήκη των Μουσών». Αριθμούσε, εκείνα τα χρόνια, γύρω στους 8.000 τόμους από αξιόλογα και μεγάλης αξίας βιβλία με πολλά ξενόγλωσσα αλλά και αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, που δυστυχώς πολλά διασκορπίστηκαν κατά καιρούς. Αξίζει να σημειώσω πως μεταξύ αυτών υπήρχαν οι σπάνιες εκδόσεις Λειψίας των αρχαίων συγγραφέων, βιβλιοδετημένες και χρυσόδετες που εκλάπησαν από τους Γερμανούς κατακτητές στην περίοδο της κατοχής.

Εν τω μεταξύ, στα επόμενα χρόνια ονομάστηκε «Δημοτική Βιβλιοθήκη Μήθυμνας» και με το ζήλο και τη στοργή των αρμοδίων συνεχίστηκε ο εμπλουτισμός της με άλλα σύγχρονα βιβλία. Επίσης, είχαν κατορθώσει να χρηματοδοτείται από το ελληνικό κράτος και είχε ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον όχι μόνο γι’ αυτό αλλά και για την πρωτότυπη βιβλιοθηκονομία και ταξινόμηση. Θυμάμαι, τα χρόνια που πήγαινα στο Γυμνάσιο, οι επισκέψεις μας σ’ αυτή με τους συμμαθητές μου, ήταν πολύ συχνές και τότε ήταν που εξοικειωθήκαμε και πήραμε την πρώτη επαφή και την αγάπη για διάβασμα και χρήση των εξωσχολικών βιβλίων.

Στα τελευταία χρόνια υπάγεται στο Υπουργείο Παιδείας και μετονομάστηκε «Δημόσια Βιβλιοθήκη Μήθυμνας». Παρά ταύτα, εδώ και μερικά χρόνια, παραμένει κλειστή και επί σειρά ετών δεν λειτουργεί χάρις στην αβελτηρία των αρμοδίων. Ο λόγος, ο γνωστός του ελληνικού Δημοσίου: δεν υπάρχει διαθέσιμος υπάλληλος (βιβλιοθηκάριος ή βιβλιοθηκονόμος). Έτσι, στερούνται οι πάσης φύσεως αναγνώστες, ντόπιοι και ξένοι και ιδιαίτερα οι νέοι σπουδαστές της περιοχής να πλουτίζουν τις γνώσεις τους και να εντρυφούν με αξιόλογα κείμενα και βοηθήματα για τις σπουδαστικές τους ανάγκες. Και είναι κρίμα, σε τέτοιες περίεργες εποχές, που η βιβλιοθήκη θα μπορούσε να προσφέρει πνευματική τροφή, προ πάντων στους νέους, να παραμένει κλειστή. Ας μην ξεχνάμε πως οι βυζαντινοί αποκαλούσαν της βιβλιοθήκες: «ιατρεία ψυχής». Και τέτοιο ιατρείο ψυχής χρειάζεται όσο τίποτα στη Μήθυμνα.

.

Μηθυμναίος

Η Μήθυμνα της συνέχειας (Μέρος 4ο)

Σ’ ένα τόπο όπως η αρχαία Μήθυμνα, τόπο της αρμονίας και της μουσικής, από τον 7ο ως τον 5ο π.Χ. αιώνα, ακμάζουν οι Τέχνες και τα Γράμματα. Η καλλιτεχνική αγωγή των Μηθυμναίων ήταν φημισμένη παντού. Ανέδειξε πολλούς και σπουδαίους ανθρώπους με πρώτο και καλύτερο τον Αρίωνα τον κιθαρωδό, δημιουργό του χορικού λυρισμού και διαμορφωτή του διθύραμβου. Εκείνος ήταν που έδωσε μια άλλη μορφή στο χορό, όπου αντί του αυλού έβαλε την κιθάρα, κάνοντάς τον ρυθμικά σεμνό δίνοντας ένα χαρακτήρα υποβλητικό και παθιάρικο. Ο μύθος με το δελφίνι που η γλυκύτητα της κιθάρας του το μάγεψε, όταν τον πέταξαν στη θάλασσα, εκείνο τον πήρε στη ράχη του και τον έβγαλε στη στεριά, είναι γνωστός. Στη Μήθυμνα έγραψε την ιστορία του Δάφνη και της Χλόης ο πρώτος μυθιστοριογράφος του αρχαίου κόσμου Λόγγος. Μηθυμναίος και ο μεγάλος ιστορικός της Λέσβου Μυρσίλος, αλλά και ο έτερος ιστορικός Ερμείας. Επίσης ο επικός ποιητής Τέλεσης, ο εποποιός Θεόλυτος, ο φιλόσοφος Εχεκρατίδας, αλλά και ο αστρονόμος Ματρικέτας.

.

Όπως στα αρχαία έτσι και στα νεώτερα χρόνια, η Μήθυμνα ανέδειξε πολλούς λογίους. Η πνευματική και πολιτιστική παράδοση έμεινε αλώβητη ακόμα και στα χρόνια της σκλαβιάς. Σπουδαίες και εξέχουσες μορφές ο πρωτοπόρος δημοτικιστής, μαζί με τον Ψυχάρη και τον Πάλλη, λογοτέχνης Αργύρης Εφταλιώτης (1849-1923) καθώς και ο δάσκαλος πατέρας του Κωνσταντίνος Μιχαηλίδης. Ο Ζαφειράκης Υπανδευμένος, συγγραφέας και πολιτικός με εξαιρετική μόρφωση. Ο νομικός Δημήτρης Σάββας, ο διακεκριμένος νομομαθής-ποινικολόγος Γεώργιος Τράμπος και πολλοί άλλοι. Στα επόμενα χρόνια οι λογοτέχνες Ηλίας Βενέζης ο οποίος δεν γεννήθηκε στη Μήθυμνα αλλά έζησε εκεί κι εκεί είναι θαμμένος. Ο Μήτσος Καμίτζος, η Κλειώ Σάββα, ο Μήτσος Τσιάμης, ο Γιώργος Τσαλίκης, οι αδελφοί Νάσος και Φαίδων Θεοφίλου. Κι εδώ φοβάμαι πως ίσως αδικήσω μερικούς που ίσως έχω παραλείψει. Δεν θα ήθελα όμως να αφήσω απ’ έξω τους «εξ επιλογής τους» κατοίκους της, όπως ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος κι ο στιχουργός Λευτέρης Παπαδόπουλος.

Όλα αυτά τα χρόνια, από το 1860 και δώθε, η πνευματική ζωή της Μήθυμνας βρίσκεται στο απόγειό της με την ίδρυση του πνευματικού Μορφωτικού Σωματείου «Αδελφότης των Μουσών», και τη σπουδαία βιβλιοθήκη της Μήθυμνας, για την οποία θα γράψουμε στην επόμενη ανάρτηση. Το 1933 ιδρύεται ο «Φιλοτεχνικός Όμιλος Αρίων» στη συνέχεια ο «Σύλλογος Κυριών και Δεσποινίδων η Αγάπη», η «Φιλολογική Στέγη Εφταλιώτη» και στα πιο πρόσφατα στη δεκαετία του ’60 το τμήμα της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Επίσης γίνονταν κάθε χρόνο πλήθος συνέδρια, όπως το Συνέδριο Μεσόγειος-Ευρώπη με εμπειρογνώμονες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα Συμπόσια Αιγαίου αλλά και διάφορες άλλες πνευματικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, καθώς και διαλέξεις, εκθέσεις ζωγραφικής, μουσικές και ποιητικές βραδιές και τόσα άλλα. Τη Μήθυμνα έχουν «υμνήσει» με πίνακές τους οι ζωγράφοι Σπύρος Βασιλείου, ο Ζουμπουλάκης, ο Γραμματόπουλος, ο Ραζής. Στα σοκάκια του περπάτησαν ο Πικιώνης, ο Τσαρούχης, ο Μπέργκμαν, η Ραλού Μάνου, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Πίτερ Μπρουκ, ο γλύπτης Τάκης και πλήθος άλλων.

Καλλιτέχνες και πνευματικοί δημιουργοί πέρασαν και περνούν. Τους ταιριάζει ο τόπος!

(συνεχίζετα)

Μηθυμναίος